GÔGÔN (1809 - 1852)

Nicôlai Vatxiliêvitsơ Gôgôn (Nikolai Vassilievitch Gogol) - Nhà văn hiện thực chủ nghĩa lớn của nước Nga.
Gôgôn xuất thân trong một gia đình địa chủ quý tộc ở Ukraina, Thuở nhỏ, Gôgôn sống ở thôn quê, giữa cảnh thiên nhiên bao la đẹp đẽ và thường xuyên tiếp xúc với những bài ca, điệu vũ dân gian Ukraina, cho nên đã sáng tác văn học rất sớm. Năm 1828, sau khi tốt nghiệp trường trung học ở huyện nhà. Gôgôn lên thủ đô Pêtecbua kiếm việc làm. Ông được nhận làm trợ giáo dạy môn Sử tại trường Đại học Pêtecxbua và gửi bài đăng báo. Nhờ đó, ông làm quen với một số văn nghệ sĩ và được họ giúp sức, đặc biệt ông chịu ơn rất nhiều nhà thơ Puskin.

Những tập truyện ngắn viết về quê hương Ukraina của ông và chùm truyện về Pêtecxbua là những bức tranh hiện thực, ca ngợi cảnh đẹp thiên nhiên, tinh thần yêu tự do của nhân dân và phê phán cuộc sống ăn bám, trụy lạc của giai cấp quý tộc. Trong truyện lịch sử Tarat Bunha (1835), ông đã ca ngợi những người anh hùng dân tộc sống phóng khoáng tự do, chiến đấu kiên cường chống phong kiến Ba Lan. Ông cũng sử dụng hài kịch làm vũ khí sắc bén phê phán xã hội phong kiến đương thời, vở kịch đặc sắc của ông là Quan thanh tra (1836).

Để tránh sự bức bách của chính quyền chuyên chế Nga hoàng và cũng là để dưỡng bệnh, năm 1836, Gôgôn ra nước ngoài (ông đã sống ở Đức, Thụy Sĩ, Pháp, rồi Italia) và tiếp tục sáng tác. Năm 1842, ông cho xuất bản cuốn tiểu thuyết Những linh hồn chết (tập I). Những linh hồn chết là một tác phẩm lớn của Gôgôn đánh dấu bước phát triển quan trọng của văn học Nga khẳng định sự thắng lợi của chủ nghĩa hiện thực. Tác phẩm đã làm chấn động cả nước Nga. Gôgôn sử dụng tiếng cười như một vũ khí lợi hại, sắc bén, tấn công dữ dội, liên tiếp vào giai cấp thống trị của nước Nga nông nô chuyên chế. Tập II của cuốn Những tinh hồn chết được xuất bản sau khi tác giả mất.

Gôgôn mất ngày 4-3-1852. Chính quyền chuyên chế cấm báo chí đưa tin cái chết của ông. Nhưng nhân dân Nga đánh giá cao những đóng góp của ông cho nền văn học hiện thực Nga.