LUCREXƠ (98 - 55 TCN)

Lucrexơ (Lucrèce, tên la tinh Tilus Lucretius Carus) - thi sĩ, triết gia, nhà duy vật xuất sắc của Rôma cổ đại.
Lucrexơ sinh trưởng ở Rôma, sống trong thời kỳ Rôma đang chuyển từ chế độ Cộng hòa sang Đế chế. Lucrexơ đại diện cho phe dân chủ chủ nô đang bị mất quyền hành, một mặt phản đối bọn quý tộc thượng lưu xa hoa, trụy lạc, mặt khác lại sợ phong trào đấu tranh của nhân dân.

Lucrexơ sáng tác rất nhiều thơ ca nhưng tiếc thay hầu hết các tác phẩm của ông không lưu lại được đến ngày nay. Bài thơ nổi tiếng và cũng là tác phẩm thể hiện rõ tư tưởng triết học duy vật, vô thần của ông là thiên trường ca Bàn về bản chất của sự vật. Trong tác phẩm này, ông cho rằng thế giới là vật chất, do các nguyên tử tạo nên. Ông đã giải thích sự sống theo quan điểm duy vật: thể xác và linh hồn của con người, cũng như bất cứ vật gì khác, chỉ là những tổ hợp nguyên tử tạm thời, sẽ tan rã với cái chết.

Xuất phát từ quan điểm triết học duy vật, Lucrexơ triệt để chống tôn giáo. Ông cho rằng không bao giờ có thể có cái gì phát sinh từ hư vô, theo ý chí của thần. Theo ông, tôn giáo đã đưa nhân loại vào cảnh khổ, làm mờ ám trí óc mọi người, nô dịch và hạ thấp con người.

Về mặt chính trị - xã hội, ông tán thành hình thức dân chủ của nhà nước chiếm nô, phản đối sự xa xỉ và giàu có quá độ của tầng lớp thượng lưu, phản đối tham vọng "bá chủ thế giới" của giai cấp thống trị. Tuy nhiên, ông lại có thái độ thụ động, có quan điểm tĩnh, cho rằng người ta cần đạt được hạnh phúc bằng lòng thanh tịnh, sự bình thản của tinh thần, chứ không phải bằng sự cải tạo xã hội. Ông còn biểu hiện nỗi bi quan về tương lai, tin rằng ngày "tận thế" sắp tới. Dù còn bị hạn chế, Lucrexơ vẫn xứng đáng là một triết gia lớn thời cổ đại.